Ziekte van Stargardt (juveniele maculadegeneratie)

De ziekte van Stargardt, ook wel bekend als juveniele maculadegeneratie, is een erfelijke aandoening die leidt tot progressief verlies van het centrale zicht. Deze zeldzame oogaandoening treft personen op jonge leeftijd en kan aanzienlijke uitdagingen met zich meebrengen voor hun dagelijks leven.

Prevalentie van erfelijke oogziekte

Het vaststellen van de exacte prevalentie van de ziekte van Stargardt in België en Nederland kan een uitdaging zijn vanwege de zeldzaamheid ervan en het ontbreken van uitgebreide nationale registratiesystemen voor zeldzame ziekten. Echter, studies en schattingen bieden enig inzicht in de omvang van deze aandoening in beide landen.

Over het algemeen wordt de ziekte van Stargardt beschouwd als een zeldzame aandoening. De prevalentie varieert wereldwijd, maar wordt geschat op ongeveer 1 op de 8.000 tot 10.000 personen in de algemene bevolking. In België en Nederland zou dit betekenen dat er enkele honderden personen zijn die getroffen worden door deze aandoening.

Oorzaken en erfelijkheid van juveniele maculadegeneratie

De ziekte van Stargardt wordt in de overgrote meerderheid van de gevallen veroorzaakt door genetische mutaties. Specifiek zijn de meeste gevallen te wijten aan mutaties in het ABCA4-gen, dat verantwoordelijk is voor de productie van een eiwit dat betrokken is bij het transport van vitamine A in het netvlies. Deze vitamine is essentieel voor het functioneren van de fotoreceptoren in het oog.

Wanneer er mutaties optreden in het ABCA4-gen, kan het eiwit niet goed functioneren, wat leidt tot de opbouw van een lipofuscine, een vetachtige stof, in het netvlies. Deze ophoping van lipofuscine veroorzaakt schade aan de fotoreceptoren in de macula, het centrale deel van het netvlies, en resulteert uiteindelijk in het verlies van centraal zicht.

Erfelijkheid en risicofactoren

1. Autosomaal recessieve overerving: De ziekte van Stargardt volgt een autosomaal recessief overervingspatroon. Dit betekent dat een persoon twee kopieën van het gemuteerde gen moet erven – één van elke ouder – om de aandoening te ontwikkelen. Personen die slechts één gemuteerd gen erven, worden dragers genoemd en vertonen meestal geen symptomen.
2. Familiegeschiedenis: Personen met een familiegeschiedenis van de ziekte van Stargardt lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van de aandoening. Als beide ouders dragers zijn van het gemuteerde gen, kunnen ze het doorgeven aan hun nakomelingen.
3. Ethnische en geografische verschillen: Hoewel de ziekte van Stargardt wereldwijd voorkomt, kunnen de specifieke genetische mutaties variëren tussen verschillende etnische groepen en geografische gebieden. Sommige mutaties kunnen vaker voorkomen in bepaalde populaties.
4. Beginleeftijd: De symptomen van de ziekte van Stargardt beginnen meestal op jonge leeftijd, meestal in de tienerjaren of vroege volwassenheid. Het risico op het ontwikkelen van de aandoening is dus hoger bij jongere personen.
5. Geslacht: Er lijkt geen significant verschil te zijn in het risico op de ziekte van Stargardt tussen mannen en vrouwen. Het treft beide geslachten in gelijke mate.
6. Andere genetische factoren: Naast mutaties in het ABCA4-gen zijn er mogelijk andere genetische factoren die van invloed kunnen zijn op het risico op de ziekte van Stargardt. Onderzoek naar deze factoren is nog gaande.

Autosomaal recessieve overerving

De ziekte van Stargardt volgt een patroon van autosomaal recessieve overerving. Dit betekent dat om de aandoening te ontwikkelen, een persoon twee gemuteerde kopieën van het relevante gen, in dit geval het ABCA4-gen, moet erven – één van elke ouder. Personen die slechts één gemuteerde kopie van het gen erven, worden dragers genoemd en vertonen meestal geen symptomen van de ziekte.

ABCA4-gen

Het ABCA4-gen, ook bekend als het ATP-bindende cassette subfamilie A lid 4-gen, is het belangrijkste gen dat geassocieerd wordt met de ziekte van Stargardt. Dit gen is verantwoordelijk voor de productie van het ABCA4-eiwit, dat een cruciale rol speelt bij het transport van vitamine A in de fotoreceptoren van het netvlies. Vitamine A is essentieel voor het functioneren van deze fotoreceptoren, die lichtsignalen omzetten in zenuwimpulsen die naar de hersenen worden gestuurd.

Mutaties in het ABCA4-gen leiden tot een verminderde of defecte functie van het ABCA4-eiwit, wat op zijn beurt leidt tot de opbouw van lipofuscine in het netvlies. Lipofuscine is een vetachtige stof die zich ophoopt in de macula, het centrale deel van het netvlies, en schade veroorzaakt aan de fotoreceptoren. Dit resulteert uiteindelijk in het verlies van het centrale gezichtsvermogen dat kenmerkend is voor de ziekte van Stargardt.

Erfelijkheidspatronen

Om de erfelijkheid van de ziekte van Stargardt beter te begrijpen, is het nuttig om te kijken naar de mogelijke genotypen van personen en hoe deze de overerving beïnvloeden:

• Getroffen persoon (homozygoot voor de gemuteerde genen): Een persoon die twee gemuteerde kopieën van het ABCA4-gen erft, zal de ziekte van Stargardt ontwikkelen. Deze situatie treedt op wanneer beide ouders drager zijn van de mutatie en elk een gemuteerd gen doorgeven.
• Drager (heterozygoot): Een persoon die slechts één gemuteerde kopie van het gen erft, zal drager zijn van de ziekte zonder symptomen te vertonen. Deze situatie treedt op wanneer een ouder drager is van de mutatie en de andere ouder geen gemuteerde genen heeft.
• Niet-getroffen persoon (homozygoot voor normale genen): Een persoon die twee normale kopieën van het gen erft, zal niet getroffen worden door de ziekte en zal ook geen drager zijn. Dit gebeurt wanneer beide ouders geen gemuteerde genen doorgeven.

Familiaire clustering

Vanwege de autosomaal recessieve overerving is er vaak een familiegeschiedenis van dragerschap van de ziekte van Stargardt. Ouders van getroffen personen zijn meestal dragers van een gemuteerd gen, wat hun kinderen vatbaar maakt voor de aandoening als ze ook een gemuteerd gen erven. Dit verklaart waarom de ziekte vaak binnen families voorkomt.

Genetische raadpleging

Gezien de genetische aard van de ziekte van Stargardt, kan genetische raadpleging nuttig zijn voor families met een voorgeschiedenis van de aandoening. Genetische raadpleging kan families voorlichten over het risico op de ziekte en testmogelijkheden bieden om te bepalen of ouders dragers zijn van gemuteerde genen.

Soorten

Er zijn verschillende soorten van de ziekte van Stargardt.

Typische Ziekte van Stargardt (STGD1)

Dit is het meest voorkomende en best bestudeerde subtype van de ziekte van Stargardt. Het wordt veroorzaakt door mutaties in het ABCA4-gen en wordt gekenmerkt door de ophoping van lipofuscine, een vetachtige stof, in de macula. Symptomen beginnen meestal op jonge leeftijd en omvatten wazig zicht, verminderd kleurenzicht en centrale scotomen (blinde vlekken in het midden van het gezichtsveld). Progressief verlies van het centrale gezichtsvermogen is typerend voor dit subtype.

Stargardt zonder ABCA4-mutaties

Bij sommige personen met de ziekte van Stargardt worden geen mutaties in het ABCA4-gen gevonden, ondanks vergelijkbare klinische symptomen. Onderzoekers hebben ontdekt dat andere genen, zoals ELOVL4 en PROM1, ook verband kunnen houden met de ziekte van Stargardt. Dit subtype illustreert de genetische heterogeniteit van de aandoening.

Later begin van Stargardt (STGD3)

Dit subtype wordt gekenmerkt door een later begin van symptomen, meestal op volwassen leeftijd. Het wordt veroorzaakt door mutaties in het ELOVL4-gen en vertoont overeenkomsten met de typische ziekte van Stargardt, maar met een minder ernstig beloop. Patiënten kunnen milde visuele beperkingen ervaren, zoals een verminderd nachtzicht en moeite met kleuronderscheiding.

Stargardt-like Flecked Retina Diseases

Deze categorie omvat aandoeningen die vergelijkbare kenmerken vertonen met de ziekte van Stargardt, zoals flecks (lichte vlekken) in het netvlies, maar worden veroorzaakt door verschillende genmutaties. Voorbeelden zijn fundus flavimaculatus en retinitis punctata albescens. Deze aandoeningen kunnen variëren in ernst en leeftijd van begin, maar delen gemeenschappelijke kenmerken zoals afzettingen van lipofuscine in het netvlies.

Ziekte van Stargardt met perifere drusen

Bij sommige personen met de ziekte van Stargardt worden perifere drusen, kleine ophopingen van afvalproducten in het netvlies, waargenomen naast de typische maculaire afwijkingen. Deze variant wordt gekenmerkt door een breder spectrum aan netvliesveranderingen en kan tot variabele symptomen leiden.

Ziekte van Stargardt met uveïtis

Sommige personen met de ziekte van Stargardt kunnen ook uveïtis ontwikkelen, een ontsteking van het vaatvlies van het oog. Deze combinatie van aandoeningen kan leiden tot meer ernstige visuele problemen en vereist vaak gespecialiseerde medische zorg.

De classificatie en benaming van subtypen van de ziekte van Stargardt evolueert voortdurend naarmate er meer wordt ontdekt over de genetische oorzaken en klinische presentaties. Elke persoon met de ziekte van Stargardt kan uniek zijn in termen van symptomen en genetische mutaties. Een grondig genetisch onderzoek kan helpen bij het identificeren van het specifieke subtype en de behandeling op maat.Symptomen van de Ziekte van Stargardt

Symptomen

De ziekte van Stargardt is een erfelijke netvliesaandoening die progressief verlies van het centrale gezichtsvermogen veroorzaakt. De symptomen van deze aandoening kunnen variëren in ernst en beginnen meestal op jonge leeftijd, meestal in de kindertijd of adolescentie. Hieronder worden de meest voorkomende symptomen en kenmerken van de ziekte van Stargardt beschreven.

Wazig centraal zicht

Een van de vroegste symptomen van de ziekte van Stargardt is het ervaren van wazig centraal zicht. Personen met deze aandoening hebben moeite om objecten of details scherp te zien, vooral bij activiteiten zoals lezen, televisiekijken en gezichtsherkenning. Het wazige zicht kan langzaam verergeren naarmate de ziekte voortschrijdt.

Verminderd kleurenzicht

Personen met de ziekte van Stargardt kunnen problemen hebben met het onderscheiden van kleuren. Ze kunnen kleuren als minder helder of verzadigd waarnemen dan normaal. Dit komt doordat de fotoreceptoren in het netvlies, met name de kegeltjes, worden aangetast door de opbouw van lipofuscine, een vetachtige stof.

Centrale scotomen (blinde vlekken)

Centrale scotomen verwijzen naar blinde vlekken in het centrale gezichtsveld, wat betekent dat personen met de ziekte van Stargardt problemen hebben met het zien van objecten recht voor zich. Dit kan het dagelijkse functioneren aanzienlijk beïnvloeden, aangezien activiteiten zoals lezen en autorijden moeilijk worden.

Fotofobie (overgevoelig voor licht)

Fotofobie is de gevoeligheid voor licht, en het is een veelvoorkomend symptoom bij de ziekte van Stargardt. Personen met deze aandoening ervaren ongemak of pijn bij blootstelling aan fel licht, zoals zonlicht of kunstmatige verlichting. Ze dragen vaak zonnebrillen of hoeden om hun ogen te beschermen.

Verminderd nachtzicht

Een ander kenmerkend symptoom is verminderd nachtzicht. Personen met de ziekte van Stargardt hebben moeite met zien in het donker of bij weinig licht. Dit kan hen beperken in activiteiten buitenshuis na zonsondergang.

Verlies van gezichtsscherpte

Naarmate de ziekte voortschrijdt, ervaren personen met Stargardt een gestaag verlies van hun gezichtsscherpte. Dit betekent dat hun vermogen om duidelijk te zien verder verslechtert, zelfs met behulp van corrigerende brillen.

Blindheid vermijden

Ondanks de ernstige visuele beperkingen proberen veel personen met de ziekte van Stargardt actief situaties te vermijden die tot volledige blindheid kunnen leiden. Ze vertrouwen op hun perifere zicht en proberen hun gezonde delen van het netvlies te behouden.

De progressie van de ziekte van Stargardt varieert van persoon tot persoon. Sommigen kunnen gedurende vele jaren een redelijk gezichtsvermogen behouden, terwijl anderen sneller ernstige symptomen ontwikkelen. Hoewel er momenteel geen genezing is voor deze aandoening, worden onderzoeken naar nieuwe behandelingen actief voortgezet, wat hoop biedt voor de toekomstige gezondheid van personen met de ziekte van Stargardt. Het is belangrijk voor personen met deze aandoening om regelmatig een oogonderzoek te ondergaan en te overleggen met oogzorgspecialisten om hun visuele behoeften te beheren en te begrijpen.

Lichamelijke gevolgen

De ziekte van Stargardt, een erfelijke netvliesaandoening, heeft niet alleen ernstige gevolgen voor het gezichtsvermogen maar kan ook leiden tot verschillende lichamelijke en psychosociale uitdagingen. Deze aandoening heeft invloed op verschillende aspecten van het leven van personen met Stargardt en kan leiden tot beperkingen en aanpassingen in hun dagelijkse routines en activiteiten.

Mobiliteit en zelfstandigheid

Een van de meest opvallende lichamelijke gevolgen van de ziekte van Stargardt is het effect op mobiliteit en zelfstandigheid. Personen met deze aandoening kunnen moeite hebben met het lopen in hun omgeving, vooral in onbekende of slecht verlichte gebieden. Het verminderde gezichtsvermogen kan hun vermogen om veilig te lopen, trap te lopen of zelfstandig te reizen aantasten.

Zorg voor persoonlijke veiligheid

Het verminderde gezichtsvermogen als gevolg van Stargardt kan de persoonlijke veiligheid van personen aantasten. Ze moeten extra voorzichtig zijn bij dagelijkse activiteiten, zoals koken, om brandwonden of snijwonden te voorkomen. Daarnaast moeten ze opletten voor obstakels en gevaarlijke situaties om ongelukken te voorkomen.

Educatie en werk

Stargardt kan een impact hebben op het onderwijs en de werkgelegenheid van personen die eraan lijden. Kinderen en adolescenten met de aandoening kunnen problemen ervaren bij het lezen van schoolboeken en het bijhouden van schoolse activiteiten. Volwassenen met Stargardt kunnen moeite hebben met het uitvoeren van taken die nauwkeurig zicht vereisen, zoals computerwerk. Het is belangrijk om onderwijs- en werkaanpassingen te overwegen om de participatie en prestaties te verbeteren.

Psychosociale uitdagingen

Naast de lichamelijke gevolgen brengt de ziekte van Stargardt psychosociale uitdagingen met zich mee. Personen kunnen gevoelens van frustratie, angst, een depressie en sociaal isolement ervaren vanwege hun verminderde gezichtsvermogen. Het is essentieel om psychologische ondersteuning en begeleiding te bieden om de emotionele gezondheid van personen met Stargardt te behouden.

Ondersteuning en aanpassingen

Personen met de ziekte van Stargardt kunnen baat hebben bij verschillende ondersteunende hulpmiddelen en aanpassingen om de lichamelijke gevolgen te beheersen. Dit kan onder meer het gebruik van braille, spraaksoftware, vergrotende hulpmiddelen en mobiliteitstraining omvatten. Training in het omgaan met deze hulpmiddelen kan hun zelfstandigheid vergroten.

Levenskwaliteit

Ondanks de uitdagingen die Stargardt met zich meebrengt, kunnen at personen met deze aandoening nog steeds een bevredigend en productief leven leiden. Met de juiste ondersteuning, revalidatie en psychosociale begeleiding kunnen ze hun levenskwaliteit verbeteren en actief deelnemen aan de maatschappij.

Psychische gevolgen

De ziekte van Stargardt heeft niet alleen lichamelijke gevolgen, maar kan ook aanzienlijke psychische gevolgen hebben voor personen die eraan lijden. Het omgaan met een progressieve visuele beperking kan een diepgaande invloed hebben op de emotionele en psychologische toestand van personen. Hieronder worden enkele van de psychische gevolgen van de ziekte van Stargardt besproken:

Emotionele impact

Ontdekken dat men lijdt aan de ziekte van Stargardt en geconfronteerd worden met het vooruitzicht van een geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen kan leiden tot een breed scala aan emotionele reacties. Veel personen ervaren gevoelens van verdriet, angst, frustratie, woede en onzekerheid. Ze moeten zich aanpassen aan de wetenschap dat hun slechtziendheid waarschijnlijk zal verslechteren, wat kan leiden tot langdurige emotionele stress.

Sociaal isolement

Een van de psychische gevolgen van de ziekte van Stargardt kan sociaal isolement zijn. Personen kunnen zich terugtrekken uit sociale activiteiten en situaties vermijden waarin ze zich ongemakkelijk voelen vanwege hun verminderde gezichtsvermogen. Ze kunnen zich geïsoleerd voelen van vrienden en familie, wat hun kwaliteit van leven aanzienlijk kan verminderen.

Verlies van onafhankelijkheid

De progressieve aard van de ziekte van Stargardt kan leiden tot een verlies van onafhankelijkheid, wat een psychische tol kan eisen. Personen moeten steeds meer vertrouwen op anderen voor dagelijkse taken en mobiliteit. Dit verlies van autonomie kan gevoelens van machteloosheid en neerslachtigheid veroorzaken.

Angst voor de toekomst

Personen met de ziekte van Stargardt kunnen angstig zijn voor wat de toekomst zal brengen. Ze maken zich vaak zorgen over hun vermogen om hun werk te behouden, hun financiële stabiliteit te handhaven en hun gezin te ondersteunen. De onzekerheid over hoe de ziekte hun leven zal beïnvloeden, kan een voortdurende bron van angst zijn.

Depressie

De psychische gevolgen van de ziekte van Stargardt kunnen in sommige gevallen leiden tot klinische depressie. Het verlies van het gezichtsvermogen en de bijbehorende emotionele stress kunnen de symptomen van een depressie verergeren, waaronder verdriet, vermoeidheid, slaapproblemen en een verminderd gevoel van eigenwaarde.

Copingmechanismen

Omgaan met de psychische gevolgen van de ziekte van Stargardt vereist effectieve copingmechanismen. Personen kunnen baat hebben bij psychologische ondersteuning, zoals psychotherapie, om hen te helpen emoties te verwerken en om te leren gaan met de uitdagingen van hun visuele beperking. Het aanleren van effectieve copingstrategieën kan hen helpen om een positievere kijk op het leven te behouden en hun emotionele welzijn te verbeteren.

Diagnose en (Oog)onderzoeken van de Ziekte van Stargardt

Het stellen van een juiste diagnose van de ziekte van Stargardt is een cruciale eerste stap in het beheren van deze genetische oogziekte. De diagnose omvat een reeks (oog)onderzoeken en evaluaties, waarmee zorgverleners een beter inzicht kunnen krijgen in de aard en de progressie van de aandoening. Hieronder worden de belangrijkste aspecten van de diagnose en de onderzoeken van de ziekte van Stargardt besproken:

Oogheelkundig onderzoek

Een oogheelkundig onderzoek is vaak het eerste dat wordt uitgevoerd wanneer er vermoedens zijn van de ziekte van Stargardt. Tijdens dit onderzoek zal een oogarts of een optometrist de ogen van de persoon onderzoeken. Dit kan het meten van de gezichtsscherpte, het bekijken van de oogfundus (het achterste deel van het oog waar de retina zich bevindt), en het onderzoeken van de oogbewegingen omvatten. Afwijkingen in de retina, zoals de typische gele vlekken die kenmerkend zijn voor de ziekte van Stargardt, kunnen worden waargenomen tijdens dit onderzoek.

Fluorescentie angiografie

Een fluorescentie angiografie is een diagnostische test waarbij een speciale kleurstof in de bloedvaten van het oog wordt ingespoten. Deze kleurstof maakt het mogelijk om de bloedstroom in het netvlies zichtbaar te maken en eventuele afwijkingen, zoals lekkage of abnormale bloedvaten, te detecteren. Deze test kan helpen bij het bevestigen van de diagnose van de ziekte van Stargardt en het beoordelen van de ernst ervan.

Elektrofysiologische onderzoeken

Elektrofysiologische onderzoeken, zoals elektroretinografie (ERG) en elektro-oculografie (EOG), meten de elektrische activiteit van de retina. Deze tests kunnen helpen bij het beoordelen van de functie van de fotoreceptoren en de gezondheid van het netvlies. Personen met de ziekte van Stargardt vertonen vaak afwijkingen in deze tests, wat kan bijdragen aan de diagnose.

Genetische onderzoeken

De ziekte van Stargardt is een genetische aandoening, dus genetische testen spelen een cruciale rol bij de diagnose. Door het analyseren van het DNA van de persoon kunnen mutaties in de ABCA4-gen worden geïdentificeerd. Het vinden van specifieke mutaties in dit gen bevestigt doorgaans de diagnose van de ziekte van Stargardt.

Functionele onderzoeken

Functionele onderzoeken, zoals gezichtsveldtesten en contrastgevoeligheidstesten, kunnen helpen bij het beoordelen van het functionele gezichtsvermogen van een persoon met de ziekte van Stargardt. Deze tests meten het vermogen om objecten te zien op verschillende afstanden en in verschillende lichtomstandigheden, wat belangrijk is om de impact van de aandoening op het dagelijks leven te begrijpen.

Regelmatige controles

Na de diagnose is het belangrijk dat personen met de ziekte van Stargardt regelmatig worden gevolgd door een oogarts of een netvlies specialist. Regelmatige follow-up bezoeken helpen bij het monitoren van de progressie van de ziekte en het aanpassen van behandelings- en revalidatieplannen indien nodig.

De diagnose van de ziekte van Stargardt vereist een multidisciplinaire aanpak en nauwe samenwerking tussen oogzorgprofessionals en specialisten in genetica. Het begrijpen van de aard en de omvang van de aandoening is essentieel voor het beheren van de ziekte en het bieden van de juiste zorg en ondersteuning aan personen die eraan lijden. Het is van vitaal belang om vroegtijdig een nauwkeurige diagnose te stellen om te kunnen beginnen met effectieve behandelings- en revalidatieplannen.

Behandelingen van de Ziekte van Stargardt

De ziekte van Stargardt is een genetische aandoening die momenteel geen volledige genezing heeft. Behandelingen zijn gericht op het beheren van de symptomen, het vertragen van de progressie van de ziekte en het verbeteren van de kwaliteit van leven van personen met deze aandoening. De behandelingen omvatten zowel medische als psychische benaderingen:

Medische behandelingen

Vitamine A-vermijding

Een van de eerste stappen bij de behandeling van de ziekte van Stargardt is het vermijden van overmatige inname van vitamine A en andere retinoïden, omdat deze stoffen zich kunnen ophopen in de retina en schade kunnen veroorzaken aan de fotoreceptoren. Personen met deze aandoening moeten hun dieet zorgvuldig beheren en vermijden om supplementen te gebruiken die vitamine A bevatten.

Low Vision-hulpmiddelen

Personen met de ziekte van Stargardt kunnen profiteren van low vision hulpmiddelen, zoals vergrootglazen, telescoopbrillen, loepen en elektronische hulpmiddelen. Deze hulpmiddelen vergroten en verbeteren het zicht en helpen bij dagelijkse activiteiten zoals lezen, schrijven en het herkennen van gezichten.

Medicamenteuze therapieën

Hoewel er geen specifieke medicijnen zijn om de ziekte van Stargardt te genezen, worden sommige geneesmiddelen onderzocht in klinische studies om hun effectiviteit bij het vertragen van de progressie van de ziekte. Deze geneesmiddelen richten zich meestal op het verminderen van ontstekingen en het verminderen van de ophoping van afvalstoffen in het netvlies.

Experimentele behandelingen

Verschillende experimentele behandelingen worden onderzocht in de hoop een remedie te vinden voor de ziekte van Stargardt. Dit omvat gentherapie, stamceltherapie en het gebruik van kunstmatige retina-implantaten. Deze benaderingen zijn echter nog in de onderzoeksfase en zijn niet algemeen beschikbaar.

Psychische ondersteuning en revalidtaie

Low vision revalidatie

Personen met de ziekte van Stargardt kunnen baat hebben bij low vision revalidatieprogramma’s (BE en NL). Deze programma’s gebeuren door getrainde revalidatiespecialisten en richten zich op het aanleren van technieken en tips om beter om te gaan met verminderd zicht. Dit omvat training in het gebruik van low vision-hulpmiddelen, vergrotingshulpmiddelen, optische hulpmiddelen en het aanpassen van dagelijkse activiteiten.

Psychologische ondersteuning

Omgaan met een progressieve oogaandoening kan psychologisch uitdagend zijn. Personen met de ziekte van Stargardt kunnen profiteren van psychologische ondersteuning en therapie om hen te helpen omgaan met emotionele stress en angst. Het bespreken van de impact van de aandoening en het ontwikkelen van copingmechanismen kan bijdragen aan een betere kwaliteit van leven.

Onderwijs en werk

Het is essentieel om onderwijs- en werkgerelateerde aanpassingen te overwegen voor personen met de ziekte van Stargardt. Scholen en werkgevers moeten rekening houden met de visuele beperkingen van deze personen en passende accommodaties bieden, zoals vergrote tekstboeken, schermlezers of aanpassingen aan de werkplek.

Lotgenoten- en ondersteuningsgroepen

Deelname aan lotgenoten- en ondersteuningsgroepen voor mensen met een visuele beperking kan een waardevolle bron van steun zijn. Hier kunnen personen met de ziekte van Stargardt ervaringen delen, tips uitwisselen en elkaar aanmoedigen om een actief en bevredigend leven te leiden, ondanks de uitdagingen van de aandoening.

Prognose van de Ziekte van Stargardt

De ziekte van Stargardt is een erfelijke aandoening die het netvlies aantast en kan leiden tot aanzienlijk verminderd zicht. Het beloop van de ziekte varieert van persoon tot persoon, en de prognose wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder genetische mutaties, leeftijd van aanvang en de ernst van de symptomen. Hieronder wordt de prognose van de ziekte van Stargardt nader toegelicht:

Variabiliteit in progressie

De progressie van de ziekte van Stargardt kan sterk variëren. Sommige personen ervaren een langzaam verloop van de ziekte en kunnen gedurende vele jaren een redelijk gezichtsvermogen behouden. Anderen kunnen echter een snellere achteruitgang ervaren en binnen enkele jaren ernstige visuele beperkingen ontwikkelen. Deze variabiliteit maakt het moeilijk om specifieke voorspellingen te doen over het verloop van de ziekte voor een persoon.

Leeftijd van aanvang

De leeftijd waarop de symptomen van de ziekte van Stargardt voor het eerst optreden, kan van invloed zijn op de prognose. Personen bij wie de aandoening op jonge leeftijd begint, hebben vaak een langere periode van visuele achteruitgang voor de boeg. Aan de andere kant kunnen mensen bij wie de symptomen later in het leven verschijnen, mogelijk langer een bruikbaar gezichtsvermogen behouden.

Ernst van symptomen

De ernst van de symptomen bij de ziekte van Stargardt kan variëren van milde tot ernstige visuele beperkingen. Personen met milde symptomen kunnen dagelijkse activiteiten uitvoeren met behulp van hulpmiddelen en aanpassingen. Bij ernstigere symptomen kan de visuele beperking aanzienlijk belemmerend zijn voor het dagelijks functioneren.

Genetische factoren

De ziekte van Stargardt wordt veroorzaakt door mutaties in specifieke genen, zoals het ABCA4-gen. Het type mutatie en de genetische achtergrond van een persoon kunnen de prognose beïnvloeden. Sommige mutaties kunnen leiden tot een agressievere vorm van de ziekte, terwijl andere tot mildere symptomen kunnen leiden.

Behandelingsontwikkelingen

Op dit moment is er geen genezing voor de ziekte van Stargardt. Echter, onderzoek naar mogelijke behandelingen en geneesmiddelen is in volle gang. Toekomstige doorbraken in de behandeling kunnen de prognose voor personen met deze aandoening aanzienlijk verbeteren.

Levenskwaliteit

Ondanks de visuele beperkingen die gepaard gaan met de ziekte van Stargardt, leiden veel personen een bevredigend en actief leven. Met de juiste hulpmiddelen, revalidatie en psychosociale ondersteuning kunnen personen met deze aandoening hun onafhankelijkheid behouden en deelnemen aan diverse activiteiten.

Complicaties van erfelijke oogaandoening

De ziekte van Stargardt is een erfelijke oogziekte die het netvlies aantast en leidt tot progressieve visuele beperkingen. Hoewel de aandoening zich primair manifesteert door verminderd zicht, kunnen er ook verschillende complicaties optreden die de levenskwaliteit van personen met deze ziekte verder kunnen beïnvloeden. Hieronder worden de mogelijke complicaties van de ziekte van Stargardt besproken:

Verminderd zicht

Het meest voor de hand liggende en prominente symptoom van de ziekte van Stargardt is verminderd zicht. Dit kan variëren van wazig zien tot aanzienlijke blindheid, afhankelijk van de ernst van de ziekte. Personen met de ziekte van Stargardt ervaren vaak problemen zoals verminderd kleurenzicht, centrale gezichtsscherpteverlies en moeite met lezen, wat de dagelijkse activiteiten kan bemoeilijken.

Verminderd contrastzicht

Een andere complicatie die vaak voorkomt bij de ziekte van Stargardt is een verminderd contrastzicht. Dit kan resulteren in moeilijkheden bij het onderscheiden van objecten tegen een achtergrond, vooral in omstandigheden met weinig licht. Verminderd contrastzicht kan bijdragen aan problemen bij het lezen, het herkennen van gezichten en het navigeren in onbekende omgevingen.

Centrale scotomen

Centrale scotomen zijn blinde vlekken of gebieden met verminderd zicht in het centrale gezichtsveld. Personen met de ziekte van Stargardt ervaren vaak centrale scotomen, wat betekent dat ze moeite hebben met het zien van details en objecten die recht voor hen liggen. Dit kan het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden, met name bij activiteiten die nauwkeurigheid en fijn zicht vereisen.

Verminderd kleurenzicht

De ziekte van Stargardt kan leiden tot een verminderd kleurenzicht, wat resulteert in het niet goed kunnen onderscheiden van kleuren of het ervaren van kleuren als fletser. Dit kan artistieke en esthetische waardering verminderen en de visuele ervaring aantasten.

Lichtgevoeligheid

Personen met de ziekte van Stargardt ervaren vaak overgevoeligheid voor licht, wat bekend staat als fotofobie. Ze kunnen moeite hebben met omgevingen met fel licht, zoals zonlicht of kunstmatige verlichting, wat ongemak en visuele stress veroorzaakt.

Verminderd dieptezicht

Een ander aspect van de visuele beperking die kan optreden bij de ziekte van Stargardt, is een verminderd dieptezicht. Dit kan leiden tot problemen bij het inschatten van afstanden en dieptes, wat het lopen in onbekende omgevingen bemoeilijkt.

Psychosociale complicaties

Naast de fysieke complicaties kunnen personen met de ziekte van Stargardt ook psychosociale complicaties ervaren. Het verlies van zicht kan leiden tot gevoelens van angst, depressie, sociaal isolement en een verminderd gevoel van eigenwaarde. Het aanpassen aan de visuele beperking en het omgaan met de impact ervan op het dagelijks leven kan emotioneel uitdagend zijn.

Mobiliteitsproblemen

De visuele beperkingen veroorzaakt door de ziekte van Stargardt kunnen mobiliteitsproblemen veroorzaken. Personen kunnen moeite hebben met lopen, reizen en zelfstandig bewegen in verschillende omgevingen, wat hun onafhankelijkheid kan aantasten.

Preventie van de Ziekte van Stargardt

Hoewel de ziekte van Stargardt in wezen een genetische aandoening is en niet volledig kan worden voorkomen, zijn er enkele overwegingen met betrekking tot genetica, levensstijl en zonbescherming die mogelijk kunnen bijdragen aan het verminderen van het risico op deze aandoening.

Genetische raadpleging en onderzoeken

1. Familiegeschiedenis en genetische raadpleging: Personen met een familiegeschiedenis van de ziekte van Stargardt moeten zich bewust zijn van hun risico. Het raadplegen van een genetisch adviseur kan nuttig zijn om inzicht te krijgen in de erfelijkheid van de aandoening en om de mogelijkheid van genetische tests te bespreken.
2. Prenatale genetische onderzoeken: Voor gezinnen met een bekende genetische aanleg voor de ziekte van Stargardt kan prenatale genetische screeningsopties overwogen worden om de kans op overdracht naar volgende generaties te evalueren.

Levensstijl en voeding

3. Stoppen met roken: Roken kan het risico op progressie van de ziekte van Stargardt verhogen. Het vermijden van tabaksproducten kan bijdragen aan de gezondheid van het netvlies.
4. Voeding en voedingssupplementen: Sommige onderzoeken suggereren dat bepaalde voedingssupplementen zoals luteïne, zeaxanthine en omega-3-vetzuren gunstig kunnen zijn voor de gezondheid van het netvlies. Personen met een hoog risico op de ziekte van Stargardt kunnen met hun arts overwegen om deze supplementen te gebruiken.

Zonbescherming

5. Zonnebril dragen: Overmatige blootstelling aan ultraviolette (UV) straling van de zon kan schadelijk zijn voor de ogen. Het dragen van een zonnebril die 100% UV-bescherming biedt, kan helpen om de ogen te beschermen tegen schade.
6. Hoed en beschermende kleding: Naast het dragen van een zonnebril kan het dragen van een hoed en beschermende kleding zoals lange mouwen en een lange broek helpen om de huid en ogen te beschermen tegen de zon.
7. Vermijden van fel zonlicht: Het vermijden van direct zonlicht tijdens de uren dat de zon het felst schijnt, kan ook de blootstelling aan schadelijke UV-straling verminderen.

Omgaan met de ziekte van Stargardt in het dagelijks leven

Omgaan met de ziekte van Stargardt kan uitdagend zijn, zowel voor de personen die aan deze aandoening lijden als voor hun dierbaren. Het is belangrijk om te begrijpen hoe deze aandoening het dagelijks leven kan beïnvloeden en welke aanpassingen en ondersteuning beschikbaar zijn om de levenskwaliteit te verbeteren.

Educatie en Begrip

Een van de eerste stappen bij het omgaan met de ziekte van Stargardt is het vergaren van kennis en begrip over de aandoening. Personen met Stargardt en hun familieleden moeten zich laten informeren over de oorzaak, symptomen en mogelijke behandelingen. Dit kan helpen bij het ontwikkelen van realistische verwachtingen en het nemen van geïnformeerde beslissingen over de levensstijl en zorg.

Hulpmiddelen en technologie

Het gebruik van hulpmiddelen en technologische apparaten kan de zelfstandigheid van personen met de ziekte van Stargardt vergroten. Enkele nuttige hulpmiddelen en technologieën zijn:

• Vergrotingshulpmiddelen: Handloepen, elektronische vergrootglazen en leeslinialen kunnen tekst vergroten en leesbaarder maken.
• Spraaksoftware: Schermlezers en tekst-naar-spraaksoftware kunnen geschreven tekst omzetten in gesproken woorden, wat nuttig is bij het lezen van elektronische documenten en websites.
• Braille: Personen met Stargardt kunnen baat hebben bij het leren van braille, vooral als hun zichtverlies verergert.
• Aanpassingen in huis: Het aanpassen van de woning met goede verlichting, contrastrijke kleuren en het verwijderen van obstakels kan helpen om vallen en ongelukken te voorkomen.

Ondersteuning en zelfzorg

Het is essentieel om emotionele ondersteuning te zoeken en te bieden aan personen met de ziekte van Stargardt. Dit kan worden bereikt door:

• Psychologische begeleiding: Het raadplegen van een psycholoog of therapeut kan helpen bij het omgaan met de emotionele uitdagingen die gepaard gaan met zichtverlies.
• Steungroepen: Deelname aan steungroepen voor personen met een visuele beperking kan een gevoel van gemeenschap en begrip bieden.
• Partner, familie en vrienden: Het delen van zorgen en gevoelens met de partner, naaste vrienden en familie kan een waardevolle vorm van ondersteuning zijn.

Zelfzorg is ook van cruciaal belang. Personen met Stargardt moeten aandacht besteden aan hun algehele gezondheid, inclusief regelmatige medische controles, gezonde voeding en lichaamsbeweging.

Onderwijs en werk

Jongeren met Stargardt kunnen educatieve uitdagingen tegenkomen. Het is belangrijk om samen te werken met schooldistricten om passende onderwijsaanpassingen te bieden, zoals vergroting van lesmateriaal, audioboeken en extra ondersteuning.

Op de werkplek kunnen personen met Stargardt profiteren van aanpassingen zoals vergroting van computerschermen, speciale verlichting en flexibele werkuren. Het is belangrijk om open communicatie te behouden met werkgevers en HR-afdelingen.

Mobiliteit en veiligheid

Om de mobiliteit en veiligheid te waarborgen, kunnen personen met de ziekte van Stargardt overwegen om training in oriëntatie en mobiliteit te volgen. Deze training kan helpen bij het leren van navigatietechnieken en het gebruik van hulpmiddelen zoals een witte stok.

Ten slotte is het van vitaal belang om te onthouden dat personen met de ziekte van Stargardt, ondanks de uitdagingen, nog steeds een actief en vervuld leven kunnen leiden. Met de juiste ondersteuning, aanpassingen en een positieve houding kunnen zij hun onafhankelijkheid behouden en hun doelen blijven nastreve

 

Sorteer op: Sorteer selectie Alfabetisch, A-Z Omgekeerd alfabetisch, Z-A Op datum, nieuwste eerst Op datum, oudste eerst

Resultaten per pagina: 25 50 100 150 200

1. Willen blinde en slechtziende personen wel (weer) (goed) zien?16-04-2024 06:04:36
2. Tips voor thuisverpleegkundigen die bij een blinde of slechtziende persoon komen15-04-2024 07:04:41
3. Onbegrip over vermoeidheid bij blinden en slechtzienden07-04-2024 12:04:54
4. Blind of slechtziend: Hand- en polsproblemen tijdens het stoklopen04-04-2024 12:04:21
5. Omgaan met menstruatie als je een visuele beperking hebt31-03-2024 07:03:13
6. Misselijkheid bij blinden en slechtzienden27-03-2024 03:03:09
7. Korstjes op de oogleden27-03-2024 03:03:38
8. Endoftalmitis (ontsteking van binnenste van oog)27-03-2024 03:03:14
9. Dacryocystitis (ontsteking van traanzak)27-03-2024 03:03:41
10. Iritis27-03-2024 03:03:09
11. Iridocyclitis (uveitis anterior)26-03-2024 06:03:43
12. Droge lucht en oogproblemen23-03-2024 05:03:09
13. Verhoogde alertheid bij blinden en slechtzienden21-03-2024 07:03:19
14. Aanpassingsstoornissen bij personen met een visuele handicap16-03-2024 08:03:41
15. Vitaminen en ooggezondheid13-03-2024 07:03:10
16. Oogproblemen bij het Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS)12-03-2024 12:03:22
17. Tranende / Waterige ogen08-03-2024 08:03:44
18. Oogafscheiding07-03-2024 06:03:38
19. Oogallergie06-03-2024 04:03:47
20. Gezwollen ogen en oogleden05-03-2024 08:03:08
21. Brandende ogen04-03-2024 06:03:39
22. Oogwrijven28-02-2024 03:02:01
23. Rode ogen27-02-2024 07:02:01
24. Acupunctuur voor de ogen26-02-2024 04:02:00
25. Slechtziend: Tips bij plotselinge misselijkheid door fel licht24-02-2024 05:02:38
26. Problemen met het zien van details24-02-2024 01:02:17
27. Ectropion (onderste ooglid draait naar buiten)20-02-2024 01:02:26
28. Waarom mag je niet met je ogen in de zon kijken?20-02-2024 08:02:50
29. Jeukende ogen19-02-2024 02:02:04
30. Visuele cortex in hersenen: Verwerken van visuele informatie19-02-2024 02:02:12
31. Oogproblemen bij Multiple Sclerose (MS)19-02-2024 06:02:50
32. Wisselend zicht bij slechtzienden19-02-2024 05:02:16
33. Kunnen blinden en slechtzienden lijden aan reisziekte?09-01-2024 07:01:22
34. Kunnen blinden en slechtzienden ook claustrofobie hebben?14-12-2023 07:12:22
35. Posttraumatische stressstoornis (PTSS) bij blinden en slechtzienden09-12-2023 03:12:00
36. Automutilatie (zelfverwonding) bij blinden en slechtzienden09-12-2023 02:12:54
37. Vervormd zien (metamorfopsie)19-11-2023 07:11:22
38. Maculagat18-11-2023 04:11:07
39. Iris (regenboogvlies): Aandoeningen en problemen13-11-2023 06:11:03
40. Oogzenuw (opticus nervus): Aandoeningen en problemen11-11-2023 04:11:00
41. Oogbindvlies (conjunctiva): Aandoeningen en problemen11-11-2023 02:11:17
42. Ooglid / Oogleden: Aandoeningen en problemen11-11-2023 01:11:24
43. Netvlies (retina): Aandoeningen en problemen11-11-2023 08:11:22
44. Wetenschappelijke onderzoeken die blinden weer willen doen zien06-11-2023 07:11:28
45. Foropter: Instrument voor oogonderzoeken en bepalen van oogcorrectie04-11-2023 05:11:50
46. Pterygium04-11-2023 03:11:56
47. Pinguecula04-11-2023 03:11:33
48. Trachoom04-11-2023 03:11:05
49. Premature retinopathie04-11-2023 03:11:22
50. Trichiasis04-11-2023 03:11:44
51. Subconjunctivale bloeding04-11-2023 03:11:02
52. Hoornvlieslittekens04-11-2023 03:11:11
53. Scleritis04-11-2023 03:11:46
54. Oogziekte van Graves04-11-2023 03:11:21
55. De invloed van hydratatie op de ooggezondheid03-11-2023 03:11:38
56. Oogontsteking02-11-2023 02:11:48
57. Oogzenuwontsteking02-11-2023 02:11:32
58. Oogkasontsteking (orbitale cellulitis)02-11-2023 01:11:01
59. Nachtblindheid01-11-2023 01:11:32
60. Hormonale veranderingen en oogproblemen01-11-2023 12:11:06
61. Oogirritatie01-11-2023 07:11:00
62. Ooginfarct01-11-2023 07:11:35
63. Oftalmoplegie (verzwakte of verlamde oogspieren)01-11-2023 07:11:51
64. Oculaire toxoplasmose01-11-2023 07:11:44
65. Meibomitis29-10-2023 08:10:19
66. Hoornvlies: Aandoeningen en problemen met de cornea29-10-2023 03:10:09
67. Ziekte van Coats29-10-2023 02:10:31
68. Lagoftalmie (niet kunnen knipperen of ogen niet volledig kunnen sluiten)29-10-2023 02:10:45
69. Macula-oedeem29-10-2023 02:10:30
70. Maculapucker29-10-2023 02:10:20
71. Kleurenblindheid29-10-2023 02:10:30
72. Keratitis (hoornvliesontsteking)27-10-2023 01:10:02
73. Coördinatieproblemen bij blinden en slechtzienden26-10-2023 02:10:47
74. Duizeligheid bij blinden en slechtzienden26-10-2023 07:10:21
75. Hypertensieve retinopathie25-10-2023 05:10:59
76. Herpes in het oog (oculaire herpes, oogherpes)25-10-2023 05:10:43
77. Gordelroos in het oog25-10-2023 05:10:07
78. Hoornvlieszweer25-10-2023 05:10:14
79. Hoornvliestroebelingen25-10-2023 05:10:27
80. Paniekaanvallen bij blinden en slechtzienden25-10-2023 05:10:15
81. Ziekenhuisinfecties die de ogen kunnen aantasten24-10-2023 11:10:48
82. Invloed van airconditioning op de ooggezondheid24-10-2023 11:10:57
83. Hart- en vaataandoeningen bij blinden en slechtzienden24-10-2023 05:10:17
84. Fluoresceïnekleuring van het oog: Diagnostische hulpmiddel voor oogaandoeningen24-10-2023 05:10:22
85. Ooginfecties23-10-2023 05:10:46
86. Eenzaamheid bij blinden en slechtzienden23-10-2023 03:10:04
87. Hordeolum (strontje): Ooginfectie23-10-2023 07:10:57
88. Hoornvliesletsels23-10-2023 07:10:30
89. Usher-syndroom23-10-2023 07:10:04
90. Hemianopsie: Verlies van gezichtsveld in één of beide ogen23-10-2023 07:10:14
91. Invloed van melatonine op blinden21-10-2023 01:10:58
92. Leber Congenitale Amaurose21-10-2023 11:10:18
93. Sneeuwblindheid21-10-2023 11:10:37
94. Retinoblastoom (netvlieskanker)21-10-2023 11:10:23
95. Oogkanker21-10-2023 11:10:08
96. Halo’s en lichtverblinding21-10-2023 11:10:36
97. Hoornvliesdystrofie21-10-2023 11:10:59
98. Hand- en polsklachten bij blinden en slechtzienden20-10-2023 03:10:08
99. Keratoconus (kegelvormig en dunner hoornvlies)20-10-2023 11:10:46
100. Scotomen (blinde vlekken in gezichtsveld)20-10-2023 11:10:27
101. Ptosis (ptose): Afhangend ooglid20-10-2023 11:10:25
102. Visual snow syndrome20-10-2023 11:10:57
103. Uveïtis20-10-2023 11:10:13
104. Lichttherapie bij blinden als behandeling voor melatoninetekort19-10-2023 05:10:29
105. Scleralenzen: Behandeling van verschillende oogproblemen19-10-2023 04:10:22
106. Scheelzien (strabisme, strabismus)19-10-2023 07:10:52
107. Vaak voorkomende oogproblemen en oogziekten bij kinderen19-10-2023 06:10:44
108. Leber Erfelijke Optische Neuropathie (LHON)18-10-2023 11:10:30
109. Verziendheid (hypermetropie)18-10-2023 07:10:02
110. Droge ogen17-10-2023 05:10:51
111. Kunsttranen17-10-2023 04:10:05
112. Schouderpijn en schouderklachten bij blinden en slechtzienden16-10-2023 10:10:08
113. Rugpijn en rugklachten bij blinden en slechtzienden16-10-2023 07:10:02
114. Nystagmus (onwillekeurige, ritmische oogbewegingen)16-10-2023 06:10:24
115. Binoculair onderzoek: Onderzoek van samenwerking tussen de ogen14-10-2023 06:10:22
116. MRI-scan van de ogen: Gedetailleerde beelden van ogen en omliggende structuren14-10-2023 06:10:46
117. Lichtgevoeligheidstest: Onderzoeken van oogreacties op licht14-10-2023 06:10:06
118. Biopsie van het oog: Weefsel uit oog verwijderen en onderzoeken14-10-2023 06:10:56
119. Traanfilmonderzoek13-10-2023 06:10:57
120. Spleetlamponderzoek (biomicroscopie)13-10-2023 06:10:03
121. Refractie-onderzoek (oogmeting)13-10-2023 05:10:32
122. Pupilverwijding (pupildilatatie): Pupil vergroten (meestal via oogdruppels)13-10-2023 05:10:18
123. Pachymetrie van het hoornvlies: Dikte van hoornvlies meten13-10-2023 05:10:22
124. Oogspierfunctietest: Bewegingen van oogspieren beoordelen13-10-2023 05:10:33
125. Oogdrukmeting (tonometrie)13-10-2023 05:10:33
126. Oogechografie: Gedetailleerde blik op de oogstructuren13-10-2023 05:10:44
127. Oftalmoscopie (fundoscopie): Diepgaand onderzoek van het oog13-10-2023 05:10:47
128. OCT-angiografie: Beeldvorming van oogbloedvaten zonder kleurstoffen13-10-2023 05:10:10
129. Netvliesonderzoek: Afwijkingen of problemen in netvlies opsporen13-10-2023 05:10:02
130. Kleurentest: Beoordeling van kleurenzicht13-10-2023 04:10:08
131. Gonioscopie: Beoordeling van de ooghoek13-10-2023 04:10:16
132. Fundusfotografie: Gedetailleerde beelden van achterste deel van het oog13-10-2023 04:10:50
133. Fluoresceïne-angiografie: Onderzoek van netvliesbloedvaten met kleurstof13-10-2023 04:10:33
134. Elektrofysiologische oogonderzoeken: Elektrische evaluatie van de gezondheid van het oog13-10-2023 04:10:44
135. CT-scan van de ogen en oogkas: Gedetailleerde beeldvorming13-10-2023 03:10:58
136. Corneatopografie: Gedetailleerde meting van het hoornvlies13-10-2023 03:10:53
137. Contrastgevoeligheidstest: Oogonderzoek om contrastvermogen te onderzoeken13-10-2023 03:10:33
138. Biometrie: Oogonderzoek om nauwkeurige oogmetingen te krijgen13-10-2023 03:10:08
139. Oogzalven: Soorten, gebruik, tips en hulpmiddelen13-10-2023 06:10:58
140. Netvliesloslating09-10-2023 01:10:45
141. Onzekerheid bij blinden en slechtzienden08-10-2023 01:10:17
142. Abnormale hoofdpositie bij oogproblemen08-10-2023 01:10:21
143. Spierstijfheid, spierpijn en spierspanning bij blinden en slechtzienden08-10-2023 12:10:57
144. Nekpijn bij blinden en slechtzienden08-10-2023 12:10:36
145. Burn-out bij blinden en slechtzienden08-10-2023 07:10:34
146. Ziekte van Stargardt (juveniele maculadegeneratie)07-10-2023 01:10:25
147. Glasvochtbloeding07-10-2023 11:10:22
148. Fotopsie: (Licht)flitsen of flikkeringen in gezichtsveld zien07-10-2023 06:10:46
149. Floaters (mouches volantes): Zwevende deeltjes in gezichtsveld07-10-2023 05:10:04
150. Psychische oorzaken van tijdelijke of permanente slechtziendheid en blindheid05-10-2023 05:10:55
151. Pupilgrootte: Miosis (abnormaal vernauwde pupillen) en mydriasis (abnormaal verwijde pupillen)05-10-2023 06:10:56
152. Retinitis pigmentosa (RP)04-10-2023 04:10:18
153. Vragen stellen aan je oogarts04-10-2023 01:10:21
154. Zeer slechtziend en naar de oogarts blijven gaan04-10-2023 12:10:50
155. Gezichtsveld en gezichtsveldonderzoek03-10-2023 04:10:30
156. Gevoelens van verlies bij blinden en slechtzienden02-10-2023 05:10:25
157. Mentale impact van ernstige oogproblemen bij blinden en slechtzienden02-10-2023 02:10:33
158. Hoofdpijn bij blinden en slechtzienden02-10-2023 05:10:58
159. Exoftalmie (proptosis) (abnormaal uitpuilende ogen)30-09-2023 02:09:01
160. Episcleritis30-09-2023 02:09:22
161. Entropion (onderste ooglid draait naar binnen)30-09-2023 02:09:29
162. Diplopie (dubbelzien)30-09-2023 02:09:56
163. Dacryostenose30-09-2023 02:09:24
164. Visuele hallucinaties30-09-2023 10:09:48
165. Drugsverslaving en medicatiemisbruik: Effecten op de ogen en ooggezondheid30-09-2023 07:09:24
166. De invloed van het gebruik van medicatie op de ogen en ooggezondheid30-09-2023 06:09:31
167. Body Integrity Identity Disorder (BIID): Verlangen om blind te zijn29-09-2023 01:09:30
168. Omgaan met (constante) veranderende en/of bevende beelden in gezichtsvermogen29-09-2023 11:09:46
169. Kunnen blinden en slechtzienden hoogtevrees hebben?29-09-2023 07:09:20
170. Weer (iets) kunnen zien na tijdelijk of permanent blind of slechtziend te zijn geweest29-09-2023 07:09:14
171. Cytomegalovirus (CMV) retinitis28-09-2023 04:09:49
172. Convergentie-insufficiëntie28-09-2023 04:09:41
173. Conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)28-09-2023 04:09:14
174. Computer Vision Syndrome28-09-2023 04:09:01
175. Coloboom28-09-2023 04:09:55
176. Chalazion (gerstekorrel aan ooglid)28-09-2023 04:09:25
177. Cerebrale Visuele Inperking (CVI)28-09-2023 04:09:04
178. Centrale sereuze retinopathie28-09-2023 04:09:08
179. Cat Eye Syndroom28-09-2023 04:09:30
180. ADOA (autosomale dominante optische atrofie)28-09-2023 04:09:50
181. Bradyopsie28-09-2023 04:09:00
182. Blefarospasme (overmatig oogknipperen)28-09-2023 04:09:28
183. Blefaritis28-09-2023 04:09:49
184. Birdshot Chorioretinopathie28-09-2023 04:09:19
185. Bijziendheid (myopie)28-09-2023 04:09:46
186. Astigmatisme28-09-2023 04:09:18
187. Vermoeide ogen (oogvermoeidheid)28-09-2023 04:09:47
188. Anoftalmie28-09-2023 04:09:15
189. Anisocorie28-09-2023 04:09:45
190. Aniridie28-09-2023 04:09:43
191. Geen dieptezicht hebben27-09-2023 07:09:19
192. De impact van luchtvervuiling op de ogen en ooggezondheid26-09-2023 07:09:31
193. De impact van UV-blootstelling op de ogen26-09-2023 06:09:55
194. Mineralen en ooggezondheid24-09-2023 03:09:18
195. Voedingsvezels en ooggezondheid24-09-2023 01:09:24
196. Antioxidantrijke voedingsmiddelen en ooggezondheid24-09-2023 01:09:48
197. Bessen en ooggezondheid24-09-2023 01:09:50
198. Luteïne en zeaxanthine voor ooggezondheid24-09-2023 01:09:18
199. Zink en ooggezondheid24-09-2023 01:09:53
200. Omega-3 vetzuren en ooggezondheid24-09-2023 01:09:04

Laatst bijgewerkt op 24 maart 2024 – 13:37